Sommige facetten van de Tweede Wereldoorlog en zijn nasleep zijn maar weinig bekend. Voor haar boek Afrekenen met de vijand onderzocht Marieke Oprel een van deze onbekende bladzijden: het effect van een beslissing die de Nederlandse regering in ballingschap tegen het einde van de oorlog nam. Iedereen in het Nederlands koninkrijk met de Duitse nationaliteit werd tot vijandelijk onderdaan verklaard, zonder enig onderscheid. Zelfs Joden die eerder uit Duitsland waren gevlucht (of later teruggekeerd) werden als vijandelijk bestempeld. Na de oorlog onteigende de staat alle Duitse Nederlanders, waarbij bezittingen in beslag werden genomen variërend van huisraad tot bedrijven, en zelfs een heel eiland. 

Om hun bezittingen en volwaardig burgerschap terug te kunnen krijgen moesten Duitse Nederlanders een verzoek tot 'ontvijanding' indienen. Ze moesten aantonen zich als een goed Nederlands burger te hebben gedragen. Een even moeilijk als pijnlijk, soms zelfs vernederend proces, dat dankzij de stroperige ambtenarij ook nog eens heel lang in beslag kon nemen.

Aan de hand van gesprekken met nabestaanden laat Marieke Oprel zien dat dit beleid ingrijpende gevolgen had voor Duitse Nederlanders en de generaties die volgden. In deze aflevering van OORschot gaat zij dieper in op de willekeur die beleid en bureaucratie met zich mee kunnen brengen, en op de vraag wat goed burgerschap eigenlijk is.

Afrekenen met de vijand. Het naoorlogse beleid ten aanzien van Duitsers in Nederland is verkrijgbaar bij de lokale boekhandel, of online te bestellen.

Eveneens te bestellen in de Oorshop: https://www.vanoorschot.nl/oorshop/afrekenen-met-de-vijand/

En als e-book: https://www.vanoorschot.nl/oorshop/afrekenen-met-de-vijand-2/

Deze aflevering werd gepresenteerd en geproduceerd door Ignace Schoot.