Te gast is leraar filosofie Joris Verheijen en we spreken op politieke, radicaal-romantische wijze over Bildung en vorming naar aanleiding van zijn recente boek Revolutie in de schoolgang. Radicaal-romantische Bildung in en buiten het onderwijs tussen 1789 en nu. Op 21 mei 2025 organiseert NIVOZ in Rotterdam een symposium over het boek, waar naast Joris ook de Leuvense schoolpedagoog Jan Masschelein zal spreken.

Volgens Joris wordt Bildung vaak door politici en onderwijsmensen als toverwoord gebruikt tegen een te neoliberale visie op onderwijs. Het begrip wordt dan een pleidooi voor onderwijs dat meer is dan kwalificatie of socialisatie in de economie. Wat Bildung echter precies is, wordt vaak niet duidelijk gemaakt. Dat is maar goed ook, volgens Joris, want als mensen het gaan uitleggen, blijken ze vaak langs elkaar heen te praten.

In ons gesprek geven we eerst de drie gangbare interpretaties van Bildung: Bildung als algemene vorming of kwalificatie, Bildung als persoonlijke vorming of subjectificatie, en Bildung als disciplinerende of socialiserende vorming. Joris heeft in zijn promotietraject ontdekt dat er van meet af aan ook een radicaal-romantische Bildung is geweest van Forster en later Benjamin, die subjectificatie verbond met maatschappelijke verandering en zelfs met revolutie, en daarmee een tegenhanger was van de meer individualistische en conservatieve Bildung van Goethe en Humboldt. Joris legt dit denken ook naast hedendaagse denkers als Joep Dohmen en Gert Biesta en geeft tips hoe je deze subversieve Bildung in het curriculum een plek kunt geven.

Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door schoolleidersopleiding ATTC, onderwijsadvies School Matters en rustplek De vallei van het goede leven.