Thiên Lý mã vốn là tên gọi của loại ngựa tốt và quý nhất trong các giống ngựa, nhưng rất ít người biết được nó.



Thời Xuân thu chiến quốc, ở Trung Hoa có một người họ Tôn tên Dương là bậc thầy am hiểu về ngựa, qua vóc dáng, ngoại hình có thể tìm kiếm và biết được đâu là Thiên Lý mã - loài ngựa có sức khỏe dẻo dai, chạy xa vạn dặm, nhưng nhẹ như lông hồng, chân không in dấu. Nên người đời nể phục thường gọi ông là Bá Nhạc.



Thiên Lý mã vốn là tên gọi của loại ngựa tốt và quý nhất trong các giống ngựa, nhưng rất ít người biết được nó. Song nhờ có Bá Nhạc mà Thiên Lý mã được phát hiện và trở nên nổi tiếng, quý hiếm trong dân chúng.



Bá Nhạc vốn là người say mê ngựa, vườn nhà rộng rãi nên ông cho xây dựng rất nhiều chuồng ngựa rồi đi tìm kiếm những chú ngựa ông cho là tốt về nuôi, có khi trong nhà đến vài chục con. Để chăm sóc chúng được tốt ông tìm hiểu đọc sách và đúc rút kinh nghiệm nên trở thành người am hiểu và đoán biết tướng ngựa rất giỏi. Chỉ thông qua ngoại hình, vóc dáng, đầu, đuôi…ông có thể biết được đặc tính của ngựa để chăm sóc cho phù hợp. Trong đó Thiên Lý mã là một loài ngựa quý, hiếm nhưng không phải ai cũng phân biệt được giữa hàng trăm nghìn con ngựa. Thời đó, duy chỉ có Bá Nhạc là tinh tường, am hiểu hơn cả nên chỉ cần thoạt nhìn ông sẽ nhận ra ngay.



Thiên Lý mã, cứ mỗi lần cho ăn phải cấp cho nó một thạch thóc mới vừa đủ no. Song chủ ngựa vốn không biết mỗi lần nó cần ăn bao nhiêu, vẫn cứ theo tiêu chuẩn ngựa thường. Bởi thế, Thiên Lý mã dù có sức chạy xa nghìn dặm, mà chỉ vì ăn chẳng đủ no, sức không được sung, so với ngựa thường cũng chưa hơn được thì làm sao ngày ngày cứ bắt nó phải chạy suốt hàng ngàn dặm. Vì thế, chủ ngựa thường để hoài phí giống ngựa quý trong tay mà không hay biết, khi cho ăn không đủ no, làm không đúng cách nên Thiên Lý mã trở nên mờ nhạt trong đàn ngựa.



"Hàn Thi Ngoại Truyện “ kể lại như sau. Dịp đó, Chu Vương muốn tìm một con Thiên Lý mã để cưỡi, nghe tiếng Bá Nhạc trong dân gian đã lâu, cho người gọi đến nhờ tìm. Bá Nhạc đã không quản ngại đường xa, khó khăn lặn lội khắp nơi để tìm được con ngựa ưng ý cho Đế Vương. Ông mất nhiều thời gian và công sức nhưng vẫn không kiếm được con ngựa nào ưng ý dâng vua. Một hôm, Bá Nhạc đi gặp một con ngựa ký già bị người ta bắt kéo một xe muối lên núi Thái Hàng. Móng nó duỗi ra, đuôi cụp lại, thở phì phò đầu gối khuỵu lại, mồ hôi rỏ xuống đầm đìa. Giữa dốc nó thụt lùi, ráng đội càng xe lên nhưng không lên được nữa. Bá Nhạc trông thấy, xuống xe, ôm đầu nó mà khóc, cởi áo mà lau mồ hôi cho nó. Con ngựa như gặp được chủ nhân hiểu nó, nên cúi đầu xuống mà phì hơi, vươn cổ lên mà hí, tiếng hí động tới trời như tiếng kim tiếng thạch. Bá Nhạc thầm khẳng định rằng đây chính bảo mã ông cần tìm.



Sau đó, vội vàng bỏ tiền mua ngựa và đem về thành dâng Chu Vương. Khi nhìn thấy con ngựa Nhạc nguyên đem về, vua tỏ vẻ nghi ngờ vì bộ dạng gày gò, nhưng ông khẳng định nếu cho ăn đúng với tiêu chuẩn và chăm sóc cẩn thận nó chính là Bảo mã thiên lý đi xa nghìn dặm mà vua cần tìm. Chu Vương lập tức giao nó cho người trông coi ngựa trong triều, dặn kỹ lưỡng phải chăm sóc đúng như lời Bá Nhạc nói. Quả đúng như “Thần tài soi Mã” nhận định, con ngựa sau đó hồi sức rất nhanh và có thể cưỡi ngày ngàn dặm, phi nước đại mà chân không lưu dấu. Sau đó chính Bảo mã này theo Chu Vương ra trận lập nhiều chiến công vang dội nên Bá Nhạc được vua rất trọng vọng, dân gian rất ngưỡng mộ ông.



Bá Nhạc có một quyển sách gọi là Mã kinh (Những chuyện kinh điển về ngựa) vẫn còn lưu truyền trong đời. Có chuyện vui về quyển sách này đến giờ vẫn còn được người ta kể cho nhau nghe mỗi khi nhắc đến ông. Con trai Bá Nhạc khi đó còn nhỏ tuổi, nhưng cũng rất yêu loài ngựa và thích đọc sách của cha, nên cũng thuộc ít nhiều những điều cha đã đúc kết.