Najazd Brzetysława na Polskę stanowi jedno z najbardziej dramatycznych wydarzeń z historii monarchii wczesnopiastowskiej. Zwycięzcy Czesi przeszli przez kraj mordując, paląc i uprowadzając w niewolę. Z ruin splądrowanego Gniezna wyprowadzili również wszystkie istotne relikwie - św. Wojciecha oraz pięciu braci męczenników. Ten pierwszy, którzy wszak opuścił Pragę za życia i miał jak najgorsze zdanie o Czechach - miał zgodzić się na zawarcie umowy z księciem Brzetysławem i biskupem Sewerem, że odtąd Czesi będą prawowiernymi chrześcijanami. W tekście Kosmasa jest mnóstwo wątków - od aborcji i rozwodów, przez grzebanie zmarłych po lasach, aż po... przekupstwo kardynałów i papieża (nazywanego "panem papieżem"), aby Czesi nie ponieśli odpowiedzialności za najazd na Polskę.