Wanneer je écht goed onderwijs wilt geven, moet je weten voor wie je het doet. In deze podcast verkennen we de fundamentele vraag: hoe krijg je leerlingen écht in beeld?

Wisselingen in de schoolleiding zijn in het voortgezet onderwijs aan de orde van de dag. Teamleiders en directeuren komen en gaan – vaak onder druk van personeelstekorten of de nasleep van een inspectierapport. Dat zorgt voor onzekerheid in de school, verlies aan richting en gemopper in de docentenkamer. Toch laten voorbeelden in de praktijk zien dat scholen ook in deze omstandigheden kunnen bouwen aan kwaliteit. Hoe doe je dat?

Als je afgaat op de cijfers, dan heeft de havo het moeilijk. Leerlingen blijven vaker zitten, stromen vaker af en hebben minder hoge slagingspercentages dan leerlingen van andere onderwijsvormen in het voortgezet onderwijs. Ook zien we dat havoleerlingen meer moeite hebben met de doorstroom naar het vervolgonderwijs. Wat maakt de havo en haar leerlingen zo uniek en dynamisch? Wat zijn typische kenmerken van de havo? En hoe houden we de kwaliteit van het havo-onderwijs goed? In deze podcast van Leren verbeteren spreken we over de kwaliteiten en kansen van onze havoleerlingen.

Sinds 2021 hebben scholen de wettelijke opdracht om burgerschap doelgericht en samenhangend vorm te geven. Veel scholen vinden burgerschap een belangrijk thema, maar zien het ook als een complexe opdracht. Met name het vormgeven van doelgericht en samenhangend burgerschapsonderwijs is in de praktijk vaak een uitdaging: meer dan de helft van de scholen kreeg recent een herstelopdracht van de inspectie. In deze podcast bespreken we hoe scholen een helder, samenhangend en doelgericht curriculum kunnen ontwerpen dat niet alleen voldoet aan de wettelijke opdracht, maar ook aansluit bij hun eigen visie en bij de behoeften van leerlingen.

Digitale geletterdheid is een van de vier leergebieden van de basisvaardigheden. Dit leergebied krijgt een plekje in de kerndoelen, maar de ontwikkeling daarvan is nog volop gaande. Toch zijn de meeste scholen al volop met digitale geletterdheid aan de slag. Waar streef je als school dan naar? Hoe formuleer je een onderwijskundige visie op digitale geletterdheid en hoe besteed je hier aandacht aan in de school? Wat zijn de valkuilen en de kansen?

Scholen in het primair en voortgezet onderwijs zijn vanaf augustus 2022 verplicht hun wettelijke burgerschapsopdracht in te vullen. Het is voor scholen echter niet altijd duidelijk hoe ze hun burgerschapsonderwijs zo kunnen inrichten dat ze aan de opdracht voldoen terwijl het onderwijs óók aansluit bij hun eigen visie en ambities. Daarnaast is burgerschap bij uitstek een thema dat dilemma’s met zich meebrengt op het moment dat de resultaten gemonitord moeten worden. Wat is goed burgerschapsonderwijs precies en hoe richt je dit in op school? En met welke vragen en dilemma’s kampen scholen?

Lang niet elke leerling en docent voelt zich vrij en veilig op school. Een derde van de docenten voelt zich zelfs minder veilig dan drie jaar geleden, blijkt uit de Rapportage Sociale Veiligheid van DUO. De inspectie besteedt daarom nu extra aandacht aan het thema (sociale) veiligheid. Dat betekent onder meer betere hulp en nazorg voor leerlingen en ouders, onder meer door de oprichting van een meldpunt, en waar nodig eerder en steviger ingrijpen. Maar hoe is sociale (on)veiligheid zichtbaar in en rondom de school? Welke rol spelen de opkomst van sociale media en de coronapandemie? Hoe manifesteert sociale onveiligheid zich onder leerlingen én docenten en welke interventies zijn bewezen effectief?

Onderzoek van onder meer PISA en de Inspectie van het Onderwijs wijst uit dat de prestaties van Nederlandse leerlingen op het gebied van taal en rekenen de laatste decennia dalen. Wat kunnen onderwijsprofessionals doen om het tij te keren? Deze podcast verkent wat er precies wordt bedoeld met taal- en rekenvaardigheden en biedt inzicht in welke rollen verschillende type onderwijsprofessionals (schoolleiders, teamleiders, docenten) kunnen en/of zouden moeten vervullen ten aanzien van de thema’s taal- en rekenvaardigheden.

In deze tiende aflevering van de podcastserie van Leren verbeteren spreken we over de teamleider als leidinggevende. Hoe doe je dat, leidinggeven aan docenten? Hoe verhoudt het leiden van een team zich tot een plek in het managementteam of de directie? Hoe stuur je vanuit jouw leidinggevende positie op onderwijskwaliteit? En hoe ontwikkel je als teamleider je eigen leiderschap? We bespreken deze vragen met Leren verbeteren-adviseur Gert-Jan Bos en teamleider vmbo-basis/kader Laura van Dasselaar van RSG Magister Alvinus in Sneek. Verder vertelt Karin Brevoord over haar ervaringen met het teamleiderschap. Zij is recent teamleider havo geworden en deelt wat zij interessant én ingewikkeld vindt aan de overgang van docent naar teamleider. Tot slot horen we van Martijn Meerhoff, die zich van docent naar teamleider en rector ontwikkelde, wat persoonlijk leiderschap voor hem betekent en hoe dit zich kan ontwikkelen in de verschillende functies en organisaties waarin je werkzaam bent. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts

In deze negende aflevering van de podcastserie van Leren verbeteren spreken we over de rol van de teamleider bij het sturen op leeropbrengsten. Hoe houd je goed zicht op de onderwijsresultaten en hoe kijkt de inspectie daarnaar? Wat doe je als de resultaten tegenvallen en welke interventies zijn er dan mogelijk? En wie stuurt die interventies aan? We bespreken deze vragen met Leren verbeteren-adviseur Marian Everhardt en teamleider-vwo Martijn van Velzen van het Lyceum Ypenburg in Den Haag. Daarnaast vertelt inspecteur Anne Bergsma hoe hij aankijkt tegen de rol van de teamleider bij het sturen op de onderwijsresultaten. Michel Otter, teamleider van de mavo op het Waerdenborch, licht toe hoe hij bewustwording over de onderwijsresultaten creëert bij collega’s. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts

#8 Lesbezoeken als strategisch instrument - Hoe ze bijdragen aan het zicht op onderwijskwaliteit by Leren verbeteren

Deze podcast van Leren verbeteren gaat over de rol van de teamleider bij strategisch personeelsbeleid. We bespreken wat strategisch personeelsbeleid betekent én kijken naar de praktijk: Wat is de rol van teamleiders? Hoe werken teamleiders met docenten aan het realiseren van schooldoelen? En hoe begeleiden en beoordelen ze docenten? We gaan in gesprek met Leren verbeteren-adviseur en interim-schoolleider Sjors van Eijl en met schoolleider Ella Verweij van het Amsfort College. Beleidsadviseur P&O Pascale Anholt vertelt hoe zij de teamleider ondersteunt bij vraagstukken rondom strategisch personeelsbeleid. Bas Wever, interim-teamleider en Leren verbeteren-adviseur, vertelt dat belangrijke informatie voor strategisch personeelsbeleid uit allerlei gesprekken op school kan worden gehaald, waaronder het sectiegesprek. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts

In de zesde podcast van Leren Verbeteren zoomen we in op zicht op ontwikkeling en begeleiding en op de rol die leerlingbesprekingen hierbij spelen. Het herziene onderzoekskader, het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) en de weg naar inclusiever onderwijs maken het zicht hebben op ontwikkeling tot een steeds groter thema. Maar hoe volg je de ontwikkeling van leerlingen? En hoe organiseer je vervolgens de begeleiding die nodig is? Wat kun je als teamleider doen om dit aspect van onderwijskwaliteit goed te organiseren en hoe gebruik je leerlingbesprekingen om zicht op de leerling te versterken? En waar moet je dan op letten? We bespreken deze vragen met Leren Verbeteren-adviseur Math van Loo en promovendus en docent Nederlands Janneke Sleenhof. We horen hoe teamleider Egbert-jan Jonker het ‘beeld’ van de leerling centraal zet in de leerlingbesprekingen op het Roelof van Echten College. Daarnaast beschrijft teamleider Laura van Dasselaar hoe zij op RSG Magister Alvinus ervoor zorgt dat leerlingbesprekingen een standaard element in de week zijn en data bijdragen aan het gesprek dat over leerlingen wordt gevoerd. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts

In deze vijfde aflevering van de podcastreeks van Leren verbeteren bespreken we meerdere perspectieven op teamleiders: wie zijn zij en wat doen zij? Wat is hun precieze positie in de school (en daarbuiten)? Welke verschillende ‘rollen’ vervullen teamleiders? En wat is hun relatie tot (de inrichting en aansturing van) kwaliteitszorg? Deze podcast biedt teamleiders concrete handvatten. Te gast zijn teamleider Esther Cicilia van Echnaton in Almere en Leren verbeteren-adviseur Bas Wever. Ook beschrijft Leezan van Wijk, rector van het Marnix Gymnasium in Rotterdam, haar ideale schoolleider en vertellen docenten van De Mavo Vos in Vlaardingen wat een teamleider in hun ogen doet op het vlak van (de uitvoering van) kwaliteitszorg. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts

De corona-pandemie heeft scholen voor grote problemen gesteld. Het vervangen van het normale contact tussen docent en leerling door online en hybride onderwijs maakte het veel moeilijker om de ontwikkeling van leerlingen te volgen. De roep om goede manieren om dit toch te kunnen doen, maakte beter zichtbaar dat veel docenten al veel langer met dit onderwerp bezig zijn. Een ontwikkeling naar formatief handelen is gaande. In deze podcast gaan we hierover in gesprek met Gerdineke van Silfhout, Vakexpert Taal in het VO (tweede fase) bij het SLO, en met Leren verbeteren-adviseur Jonneke Adolfsen. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts

Wat gebeurt er met een school of afdeling die een onvoldoende of zeer zwak van de inspectie krijgt? Daarover gaan we in gesprek met Hans Sandtke van Leren verbeteren en rector Pascal Scholtius van het Comenius Lyceum en de Comenius MAVO. Zijn havo-afdeling kreeg vlak voor zijn aantreden in 2018 een zeer zwak van de inspectie. Wat waren de oorzaken? Wat komt er dan allemaal op je af als schoolleider of teamlid en, nog belangrijker, wat kun je doen om weer van dit oordeel af te komen? Hans is projectleider Leren Verbeteren en heeft zicht op welke ondersteuning scholen en afdelingen nodig hebben in een verbeterproces. Pascal is rector van het Comenius Lyceum en de Comenius MAVO in Capelle aan den IJssel. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts

Vanaf augustus 2021 houdt de inspectie toezicht op basis van een nieuw onderzoekskader. In deze podcast gaan we in gesprek over de belangrijkste wijzigingen in het bijgestelde onderzoekskader en hoe de inspectie hiermee voortbouwt op het bestuursgerichte toezicht dat in 2017 werd geïntroduceerd. Wat zijn de effecten van deze bestuursgerichte aanpak op het handelen van bestuurders en hun relatie met schoolleiders? En verder: hoe ziet het inspectiebezoek eruit in tijden van corona, hoe kan een school zich goed voorbereiden op een inspectiebezoek, of, liever nog, hoe kan een school zorgen dat zaken structureel op orde zijn. Hierover gaan we in gesprek met Anja Knuver en Koos Pluymert. Anja Knuver is onderwijsinspecteur voor het voortgezet onderwijs en werkte mee aan de vernieuwing van het onderzoekskader. Koos Pluymert werkt al vanaf het begin van het project bij Leren verbeteren en heeft veel ervaring met het begeleiden van scholen met kwaliteitsproblemen. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts

Corona heeft onomstotelijk invloed op het onderwijs. Docenten moeten continu schakelen tussen hybride afstandsonderwijs en halve klassen, er zijn regelmatig personele wisselingen of tekorten aan docenten en er is weinig informeel contact door 'coronaroosters' en thuiswerken. Het is vaak rennen en vliegen. Veel tijd voor reflectie en een goed gesprek is er niet. Hoe houd je dan zicht op je leerlingen (en je personeel)? Hoe blijf je werken aan en reflecteren op het didactisch handelen? Zicht houden op leerlingen (OP2) en didactisch handelen (OP3) zijn kernstandaarden die, ook zónder deze crisis, vaak al ingewikkeld genoeg zijn. Hoe kun je OP2 en OP3 op peil houden of versterken? Wat zijn de risico's? En waar moeten dus scherp op zijn? Maar ook: welke lichtpuntjes zijn er juist nu? Hoe draagt de ervaring die we nu opdoen bij aan ontwikkeling van OP2 en OP3? Hierover gaan we in gesprek met Dorien Sluijter, Leren verbeteren-adviseur, en Marleen Delcour, stafmedewerker kwaliteitszorg op het Scala College in Alphen aan den Rijn en voorzitter van het Landelijk netwerk kwaliteitszorgmedewerkers VO. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Dit project wordt uitgevoerd door onderwijsadviesbureau B&T in opdracht van het ministerie van OCW. Voor de shownotes bezoek: www.projectlerenverbeteren.nl/podcasts