De lijst van invloedrijke en belangrijke vrouwen in Hitlers leven zou nog wel even kunnen worden uitgebreid, maar ik wil graag afsluiten met dit onderwerp, namelijk:

Hitlers secretaresses.

Ze hebben een bijzondere status, simpelweg omdat ze zoiets als Hitlers familie waren. Ik wil de afgezaagde term "surrogaatfamilie" vermijden; de Wagners, de Goebbels, en er waren ook verschillende draagmoeders.

De belangrijkste taak van de secretaresses was niet om zijn toespraken of notulen te transcriberen of stenograferen; ze waren hiervoor officieel gekozen door Martin Bormann en in dienst van Hitler. Dat deden ze wel, maar slechts sporadisch; vaak hadden ze dagenlang geen opdrachten, er werd geen enkele pagina getypt.

Integendeel, ze waren verantwoordelijk voor Hitlers geestelijke gezondheid; ze waren zoiets als het ontspanningsteam dat Hitler hielp om aan andere dingen te denken, hem los te maken van de stress van het dagelijks leven en misschien zelfs zijn bezwaarde geweten te verlichten.