Tweede lezing over angst in een reeks van drie.
Angst is universeel en altijd aanwezig, in alle tijden en in alle culturen. Angst is een probleem voor iedereen, maar niet iedereen heeft een angstprobleem.
In de angst komt de mens zichzelf tegen zoals haast nergens anders, tenzij in een toestand van depressie. Maar de moeilijkheden waarin de mens met zichzelf geconfronteerd wordt, zijn ook uitdagingen, mogelijkheden en leermomenten waarin de mens zichzelf beter kan leren kennen en voor zichzelf meer transparant kan worden. Dat geldt met name voor de vaak verbijsterende verhouding of kloof tussen emotie en rede, waarin het evolutionaire verleden steeds weer tot uiting komt.
Angst is dan ook geen negatief fenomeen dat bestreden of overwonnen zou moeten worden, maar is een biologisch gegeven dat in de evolutie bijzonder nuttig en zinvol was. In een natuur vol gevaren en dreigingen van veelal veel krachtiger, sneller en altijd hongerige roofdieren, was angst voor de eerder zwakke mens immers levensreddend. Wie niet voldoende angstig was, had geen schijn van kans in de meedogenloze concurrentie om het bestaan en viel bij gebrek aan nakomelingen uit de evolutionaire boot. Angst was noodzakelijk om te overleven. De huidige mens stamt dan ook af van voorouders die voldoende angstig waren om in leven te blijven.
In de hedendaagse samenleving, waar onze levensomstandigheden drastisch veranderd zijn en we ons doorgaans veilig kunnen bewegen, is echter vooral redelijkheid vereist en is angst veel minder nuttig geworden en is zelfs een van de meest gehoorde klachten geworden. Leven is voortdurend ingaan tegen de genadeloze en universele toename van entropie. Zoals een boom tegen de zwaartekracht in groeit, moet de mens zich met wijsheid en redelijkheid handhaven en staande houden tegen een regressieve, archaïsche, evolutionair bepaalde intuïtieve en emotionele zwaartekracht die oorzaak is van dystopische tendensen en verschijnselen als individueel en maatschappelijk onwelzijn, conflict en oorlog.
Gerbert Bakx legt uit hoe we op een redelijke en volwassen manier met angst kunnen omgaan. Dat doet hij door inzicht te geven in het fenomeen, het vanuit verschillende invalshoeken te benaderen en vooral door manieren aan te reiken om van klacht en machteloosheid naar kracht en vrijheid te komen.