In ACT leren we mensen o.a. om ruimte te maken voor pijnlijke emoties of lastige fysieke sensaties. Dat doen we niet omdat we pijn zo leuk vinden, maar omdat we graag willen dat mensen vrij(er) worden, zodat ze kunnen gaan doen wat ze écht belangrijk vinden - óók als dat ongemakkelijk voelt. Dat heet 'psychologische flexibiliteit', maar je mag het ook gewoon 'lef' noemen.
Laten we nu eens kijken wat de 4 stappen zijn waaruit actieve acceptatie bestaat.
Être. Oftewel ‘zijn met de pijn’. Let ook op het dakje op de Ê: dat staat voor het geven van onderdak aan het ongemak, of het welkom heten van gevoelens. En de vier letters van être staan voor: erkennen, toelaten, ruimte geven, en verder!
Laten we deze vier stappen eens nader bekijken:
Erkennen. Voordat je een innerlijk ongemak kunt accepteren, zul je het moeten erkennen. Kijk eens of je het gevoel een passende naam kunt geven, zoals: boosheid, verdriet, angst, frustratie, onrust, spanning. Neem hier even de tijd voor. Zeg bijvoorbeeld in stilte tegen jezelf: ik voel (gevoel X). Of: er is (gevoel Y).
Toelaten. Bij deze stap zeg je innerlijk ‘ja’ tegen het gevoel. Het is alsof je het gevoel toestemming geeft om er te zijn. Zeg bijvoorbeeld tegen jezelf: ik vind dit niet fijn, maar ik laat het toe. Of: laat me dit maar voelen, het is er toch al. Of zeg simpelweg ‘ja’.
Ruimte geven. Deze stap is het meest lichamelijk van aard en kan zo lang duren als je wilt of als nodig is. Waar de eerste twee stappen slechts enkele seconden hoeven te duren, kan deze stap – afhankelijk van de ernst en je behoefte – tussen de vijftien seconden en vijftien minuten duren. Nadat je het gevoel hebt toegelaten, geef je het nu ook de ruimte. Dat kan op allerlei manieren :
- Het gevoel vrij door je heen laten stromen.
- Er met je aandacht naartoe gaan en er even bij blijven.
- Wat dieper ademen, terwijl je het gevoel blijft voelen.
- Het gevoel nieuwsgierig onderzoeken: waar bevindt het zich in je lichaam, welke vorm, temperatuur of kleur heeft het?
- Twee zorgzame handen erop leggen, niet met de intentie om het te laten verdwijnen, maar om ‘ervoor te zorgen’.
Afhankelijk van de intensiteit en de situatie waarin je bent, kun je kiezen om korter of langer de tijd te nemen voor deze derde stap. Als je bijvoorbeeld docent bent, midden op een schooldag, dan heb je er waarschijnlijk niet veel tijd voor. En toch kunnen twee minuten hier een groot verschil maken: hoe je je volgende klas binnenstapt, welke energie je meebrengt en hoe die klas dat aan je spiegelt. Als je het gevoel hebt dat stap drie nog niet klaar is, maar je dóór moet, dan kun je later op de dag nogmaals tijd en ruimte maken voor de gevoelens van dat (nieuwe) moment. Hetzelfde geldt natuurlijk als je een andere drukke baan hebt.
En verder. Nadat je jezelf zo even ruimte hebt gegeven om te voelen, ga je verder met je dag. De kans is groot dat je nu eerder wijs zult handelen in plaats van automatisch reageren op de trigger die je van streek maakte. Uiteraard kun je je waarden als leidraad nemen. Zo krijg je dus steeds meer grip op je gedrag en plant je steeds vaker zaadjes van toewijding.
