บรรยายเมื่อ 21-09-2567   ต้องตระหนักด้วยชีวิตของเราเลยเองว่า ความแจ่มแจ้ง คือ ชีวิต นี่คือสิ่งเดียวที่พึ่งได้ความแจ่มแจ้ง คือ ความชัดเจน กระจ่างชัดในตัวเองผมพูดว่า ตัวเอง นี่มันเหมือนอัตตา แต่ไม่ใช่แจ่มแจ้ง กระจ่างชัดในความเป็นทั้งหมดนี้ ว่ามันคืออะไรพอเรารู้จักแจ่มแจ้ง กระจ่างชัด และชัดเจนในความเป็นทั้งหมดของชีวิตนี้ ว่าอะไรเป็นอะไรความสับสน สงสัย ความหวั่นไหวทั้งหมด จะคลายไป จางไปต้องจำไว้ว่า ความสับสน หวั่นไหวทั้งหมดที่เกิดขึ้นได้ในชีวิตของคนนั้น เกิดขึ้นได้ เพราะไม่มีความกระจ่างชัดในตัวเองเราไปติดอยู่กับว่า เขาไม่เข้าใจเรา เขาเข้าใจเราผิด เขามองเราอย่างนั้น เขามองเราอย่างนี้จริง ๆ แล้วเราไม่รู้จักตัวเองพอเขาพูด เราก็หวั่นไหวตามเขา เพราะอะไร? ก็เพราะเราไม่มั่นใจตัวเองพอเค้าพูด เราก็...เอ๊ะ หรือว่าเราเป็นอย่างนั้นนะ พอเค้าบอกว่า เราดี เราก็มึนๆ งงๆ ไปรับมาพอไม่ดี เราก็...เฮ้ย อะไรวะทั้งหมดคือ เพราะเราไม่กระจ่างชัดในตัวเอง ไม่รู้ทุกย่างก้าวของชีวิตที่กระทบอะไรเข้ามามนุษย์เราไปแก้ปัญหาอยู่ข้างนอก อธิบายโน่นนี่นั่น เราไม่เคยแจ่มแจ้งว่า แท้จริงปัญหา คือตัวเอง เราไม่ชัดเจนกับตัวเอง ว่าอะไรเป็นอะไรผมพูดบทสรุปแบบนี้ เหมือนง่าย ๆ นะ แต่กว่าผมจะเจอเนี่ย...ยากทุกคนจะต้องไปรู้ด้วยตัวเองว่า รากเหง้าคือ เราไม่รู้จักตัวเองดีพอ เราคลุมเครือ ไม่แน่ใจตัวเองเหมือนกันเพราะอย่างนี้แหละ ที่ทำให้ชีวิตสับสน สงสัย และขัดแย้งแต่มันก็ไม่ใช่ความมั่นใจในตัวเอง ในแบบที่ยึดมั่นถือมั่น ในอัตตาตัวตน ในเชิงอวิชชาแบบนั้นจึงเป็นคำเปรียบเปรยว่า ของภายนอกทั้งหมดที่กระทบเข้ามาจนถึงภายใน มันก็เปรียบเสมือนความมืด เราไม่ใช่ไปไล่ดับความมืด หรือไปจัดการความมืด เปรียบเสมือนที่เราชอบทำกันในโลกนี้ผมแค่บอกว่า เราต้องจุดไฟขึ้นมา แค่นั้น และความมืดทั้งหมดจะหายไปเองเพราะฉะนั้น มนุษย์เรามีหน้าที่เดียว คือจุดไฟขึ้นมาไฟนั้นคือ ความแจ่มแจ้ง ความสว่างของชีวิต แล้วมันจะแก้ปัญหาทุกอย่างของมนุษย์#Camouflage