Biz, Güneşin Oya Aydemir ve ben Burcu Meltem Arık, 12 Nisan 2020 tarihinde Alıç Ağacı‘nda Çiy Tanesi adlı bir podcast serisine başladık. Amacımız doğa, yaşam, insan konularını ele almak, bu konularda çalışan kıymetli dostlarla sohbet etmek.
Serimizin dokuzuncusunda Sualtı Araştırmaları Derneği’nin kurucularından Yalçın Savaş konuğumuz oldu. Sayesinde Türkiye’nin doğa koruma tarihinin önemli bir kesitine tanıklık etmiş olduk. Çok keyifli ve bilgilendirici, hayli düşündürücü bu özel sohbetimiz yayında.
Yalçın Savaş, Ankara’da büyüdü. Çocukken izcilik yaptı. Hayatının en mutlu zamanları olarak nitelendirdiği tatillerini Balıkesir ‘de geçirdi. Burada doğada olabiliyordu ve doğada olmak onu her zaman daha rahat hissettirdi.
1983'te İTÜ Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi’ne girince sualtı ve yelkenle tanıştı. Bu okuldaki macerası kısa sürdü, ardından ODTÜ’de Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nü kazandı. Burada Sualtı Topluluğu (ODTÜ SAT) ile tanıştı. Bu topluluktaki farklı çalışma konuları içinde kendisine köpekbalıklarını seçti. Ancak, topluluktaki arkadaşlarından biri (Fatih Tunalı) onu Akdeniz Fokları Araştırma Grubu’na (AFAG) katılmaya ikna etti. Hem ODTÜ SAT hem içindeki AFAG Türkiye’de doğa koruma alanında çok önemli çalışmalara imza attı. Bunlardan ikisi Yalçın’ın sohbetimizde de bahsettiği Ulusal Fok Komitesi’nin kurulması (1991) ve Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) destekli ilk büyük çaplı proje olan “Foça Pilot Projesi” (1993).
ODTÜ SAT üyelerinden bazıları öncelikle Akdeniz fokları hakkında bilgilerini güçlendirmeye çalışır. ODTÜ kütüphanesinde araştırma yaparken önlerine iki sürpriz isim çıkar. Bu değerli uzmanların Akdeniz foku ile ilgili çalıştıklarını öğrenince hemen iletişime geçerler. İlki Türkiye’nin çok önemli değerlerinden biri olan Prof. Dr. Bahtiye Mursaloğlu’dur, diğeri de yine çok kıymetli başka bir bilim insanı olan Prof. Dr. Fikret Berkes’tir.
Yaptıkları tüm araştırmaların sonucunda doğa koruma alanındaki yetersizlikleri ve ihtiyaçları fark ederler. Yolları bir noktada Türkiye’de çevre/doğa koruma çalışmalarında yine bir diğer önemli ve kıymetli insanla, Prof. Dr. Nesrin Algan’la kesişir. Nesrin Algan sayesinde bir türü tanımaktan bir türün korunmasına hızlı bir geçiş yaparlar. ODTÜ SAT, Akdeniz fokuna yönelik ilk koruma projesini WWF desteğiyle başlatır. Bu proje başka bir yapıya olan ihtiyacı daha görünür kılar ve hem Akdeniz fokunun korunmasına yönelik araştırmaları, çalışmaları derinleştirmek ve güçlendirmek hem de sualtına yönelik diğer çalışmaları sürdürmek için 1994 yılında Sualtı Araştırmaları Derneği’ni (SAD) kurarlar.
Yalçın bu müthiş sohbetimizde bizlere, sualtı dünyası ve Akdeniz fokları ile nasıl tanıştığını, Akdeniz fokunun (Monachus monachus) nasıl bir canlı türü olduğunu, bir canlı türünün yok olmasının ne anlama gelebileceğini, nesli tehlike altındaki bir türün korunması için neler yapıldığını, bu sohbet vesilesiyle de Türkiye’nin bir döneminde gerçekleşen doğa koruma tarihini anlattı.
Hem ODTÜ SAT hem de SAD’ı kuran isimlerden biri olan çok kıymetli K. Gökhan Türe’yi de bu vesileyle anmak isteriz.
Bir sonraki sohbetimizde görüşmek dileğiyle,
Güneşin & Burcu