Σε τούτη τη συλλογή διηγημάτων του, ο κυρ Φώτης Κόντογλου αναπολεί και καταγράφει γεγονότα και ιστορίες της λατρεμένης πατρίδας του, τ' Αϊβαλιού. Της μικρής πολιτείας, όπου έζησε τα νεανικά του χρόνια, που είναι κρυμμένη κάπου εκεί μες στα μπουγάζια και τις ακρογιαλιές της βλογημένης Ανατολής. Θρηνώντας την απώλειά της, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ερχομό του στην Ελλάδα, μας μιλάει νοσταλγικά για τους «αρχαίους ανθρώπους» τους, μας διηγείται με αυθόρμητη ειλικρίνεια τις προσωπικές ιστορίες τους, πότε για αγίους, πότε για απλοϊκούς ξωμάχους, μα κάποτε και για κακούργους και ληστές. (. . .) 
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Η γραφή του σπουδαίου συγγραφέα Φώτη Κόντογλου και η φωνή του ηθοποιού Αναστάση Ροϊλού μας μεταφέρουν με μοναδικό τρόπο σε εκείνη την εποχή και μας συστήνουν τους «Αρχαίους Ανθρώπους της Ανατολής».

Τίτλος βιβλίου: Το Αϊβαλί η πατρίδα

(απόσπασμα – Αρχαίοι άνθρωποι της Ανατολής)
Συγγραφέας: Φώτης Κόντογλου
Εκδόσεις: Αστήρ, 1962

Αφήγηση: Αναστάσης Ροϊλός, ηθοποιός