ขอเจริญพร คุณโยมทั้งหลาย ที่กำลังรับชม รับฟังธรรมะ อยู่ในขณะนี้นะ ให้สังเกตจิตใจของเรา จิตเมื่อเรามีสติ ความระลึกได้ รู้ทัน สิ่งที่มากระทบภายนอก ตาเห็นรูป หูได้ยินเสียง จมูกรู้กลิ่น ลิ้นรู้รส กายสัมผัสเย็นร้อนอ่อนแข็ง จิตคิดนึกอารมณ์ใดที่เกิดขึ้น เมื่อเรารู้ทัน เราจะไม่ปรุงแต่ง ไม่หวั่นไหวตาม ใจของเราก็คงสงบ เหมือนตอนนี้คนหลายคนอยู่ในห้องเดียวกันเนี่ย ถ้าทุกคนสงบ ก็จะเงียบ ความเงียบเราได้ยินเสียงความเงียบด้วยนะ มัน วิ้ง วิ้ง วิ้ง วิ้ง แต่ถ้าคนใดคนหนึ่งพูด หรือฟุ้งซ่าน ความสงบมันก็จะถูกทำลายลงไป ความรู้สึกที่เกิดขึ้นภายในจิตใจของเรา เยอะแยะมากมาย เช่นฟุ้งซ่าน เศร้าหมอง บางทีก็มีความโกรธ มีความไม่พอใจ บางก็มีความอิจฉา มีความน้อยใจ เพียงแต่เราไม่ดูให้ชัดน่ะ มันเยอะจนจับไม่ทัน แต่บางคนก็ไม่เคยจับ ก็ทุกข์ทีนี้ พอกิเลสมันเยอะเข้า เยอะเข้า จัดการไม่ได้ ต้นเหตุแห่งความทุกข์ก็คือเจ้าตัณหาเนี่ยแหละ ตัณหา ๓ กามตัณหา ภวตัณหา วิภวตัณหา มันเป็นเหตุให้เราเกิดความทุกข์ กามตัณหา ก็คือ ติดในรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส กามคุณ ๕ ภวตัณหา อยากมี อยากเป็น อยากได้ ในสิ่งที่ตัวเองชอบน่ะ วิภวตัณหาไม่อยากมี ไม่อยากเป็น ไม่อยากได้ ไม่อยากรับเข้ามา สิ่งที่ตัวเองไม่ชอบ เหมือนอาหารเหมือนกัน อาหารนี้เราชอบ เราก็อยากกินอันนี้เราไม่ชอบเราก็ไม่อยากกิน เราไม่ชอบคนนี้เลย ไม่อยากเจอหน้า ไม่อยากคุย แต่เราชอบอีกคน เจอคนนี้เรารู้สึกถูกใจเราก็อยากคุยด้วย นี่คือเราจะเข้าไปเห็น เข้าไปรู้สึกในอารมณ์ สภาวธรรม ที่มันเกิดขึ้นภายในจิตใจของเรา ทีนี้เมื่อเรารู้ทัน เราดับได้ ปล่อยวางมันได้ เราก็จะไม่ทุกข์แล้วนะทีนี้ เพราะต้นเหตุเพราะเราเนี่ย หาเหตุมันไม่เจอน่ะล่ะ พวกนี้บางทีก็ยังไม่รู้ว่าการตามใจตัวเองมันเป็นทุกข์อย่างยิ่งนะ มันไปเพิ่มกิเลสให้มันมีกำลังขึ้นมา เราต้องรู้จักคำว่าผิดหวังบ้าง ให้ผิดหวังกับสมหวังมันเสมอกัน บางทีมันจะให้อะไรมันได้ดังใจเราทุกเรื่องเนี่ย มันไม่ได้หรอกนะโลกใบนี้ บางทีมันก็ต้องมี คิดแล้วมันก็ไม่ได้อย่างที่เราคิด เราก็มีหน้าที่ทำใจให้ได้ทุกเรื่องแล้วกัน ที่มันเกิดขึ้นมาในจิตใจและเหตุการณ์ทั้งหลาย แต่ทรมานนะ ปรารถนาสิ่งใดไม่ได้สิ่งนั้นก็เป็นทุกข์ เราอย่าตามใจตัวเองเกินไป วันข้างหน้าจิตมันจะอ่อนแอ อะไรกระทบแล้วมันก็จะรับมือไม่ไหวนะ พอสมควรแก่เวลานะ ขอให้มีความสุข สมหวังในสิ่งที่ดีทั้งทางโลกและทางธรรมจนถึงพระนิพพานทุกท่านทุกดวงจิตด้วยเทอญ