ให้สังเกตใจของเรา ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น เรียกว่าทำใจได้ มันก็ไม่ทุกข์นะ แต่ถ้าเราทำใจไม่ได้ก็ทุกข์ บางทีเราตั้งความหวังไว้อย่างนึง ผลมันออกมาไม่ได้อย่างที่หวัง มันก็เสียใจ ท้อใจ เราเอาจิตไปยึดมั่นถือมั่นในบางสิ่งบางอย่างเกินไป แม้กับความสำเร็จหรือความไม่สำเร็จ ความสมหวังหรือความไม่สมหวัง ให้เป็นกลางให้ได้นะ ทำใจของเรา ทุกคนก็ชอบความสมหวังทั้งนั้น ไม่มีใครชอบความผิดหวัง ในเมื่อมันผิดหวังแล้วเราทำใจไม่ทุกข์ได้มั้ยล่ะ บางคนสมมติว่าทางโลก ซื้อลอตเตอรี่ ซื้อหวยอะไรต่างๆ พอถูกกินก็แห้งเหี่ยว ใจเหี่ยว ทำธุรกิจการค้าก็หวังกำไร แต่ทำไปๆ มันไม่ได้ดั่งหวังก็ทุกข์ใจอีก มันก็เกิดความทุกข์ ความไม่สมหวัง ความปรารถนาสิ่งใดไม่ได้สิ่งนั้นก็เป็นทุกข์ ความคับแค้นใจก็เป็นทุกข์ ความพลัดพรากจากสิ่งที่เป็นที่รักที่พอใจก็เป็นทุกข์ ความเศร้าโศกพิไรรำพันก็เป็นทุกข์ อยู่ดีๆ ใจมันเศร้าขึ้นมา หมองขึ้นมา ตรงนี้เราพยายามฝึกให้จิตใจของเราเป็นปกติให้ได้ ปล่อยวางได้ มันก็จะเริ่มเข้าใจว่าที่เราทุกข์ไปเพราะเราไปหลงยึดมัน ยึดทุกสิ่งแม้กระทั่งความสำเร็จหรือความสมหวัง เราก็ไปหลงยึดมัน เราลืมไปว่าบางอย่างมันก็อาจจะไม่สำเร็จก็ได้ ในท่ามกลางความทุกข์ที่มันเกิดขึ้นซึ่งคนปกติจะทนอยู่ได้ยาก บางทีก็ต้องร้องไห้คร่ำครวญ หรือเศร้าเสียใจไปหลายวัน บางทีเป็นอาทิตย์ เป็นเดือน บางคนก็เป็นปี บางคนก็หลายปี เกือบจะไม่อยากอยู่ในโลกใบนี้แล้ว เข้ามาปฏิบัติธรรมก็เริ่มทำใจได้ เมื่อก่อนมันไม่ได้เลยนะ พอผิดหวังปั๊บบางคนก็โมโห บางคนก็โทษคนนั้นคนนี้ บางคนก็หมดเรี่ยวแรงไปเลย ก็ต้องรู้จักความผิดหวังบ้าง ความไม่สมหวังบ้าง ให้ใจมันเป็นเรื่องปกติ ต่อไปเราก็จะไม่ทุกข์กับอะไร กิเลสความมีตัวตนของเราก็น้อยลงไปเรื่อยๆ คลายความยึดมั่น ต่อสรรพสิ่งทั้งหลาย ปลง ปล่อยวางลง มันไม่มีอะไรจะทำให้ทุกข์ได้อีกแล้ว เรื่องราวทั้งหลายมันก็มองเป็นเรื่องปกติ เหมือนเรือเวลาเค้าจอด เค้าทอดสมอเรือไว้ เวลาจะไป เค้าก็ดึงสมอขึ้นมา มันก็ไม่มีอะไรมารั้งไว้ได้ ก็เหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องอะไร รู้ เข้าใจ เมตตา ปล่อยวางทั้งหมด เข้าใจทุกสิ่ง วางทุกสิ่งลงได้