បើ​គ្មាន​យុទ្ធនាការ​ចាក់​ថ្នាំ​បង្ការ​ជំងឺ​រលាក​ថ្លើម​ប្រភេទ​បេ និង​ចំណាត់ការ​​ផ្នែក​សុខភាព​សាធារណៈ ទប់ស្កាត់​ជំងឺ​​​​ធាត់​ជ្រុល​ និងការ​បរិភោគ​គ្រឿង​ស្រវឹង​​​ទេ  ចំនួន​អ្នក​ជំងឺ​មហារីក​ថ្លើម​នឹង​កើន​ឡើង​ពីរ​ដង​ នៅ​ឆ្នាំ​២០៥០។ នេះ​បើ​តាមការ​សិក្សា​អន្តរជាតិ ចេញ​ផ្សាយ​នៅថ្ងៃ​អង្គារ​ទី ២៨កក្កដា​ ២០២៥។

ក្នុងអំឡុង​​សង្គ្រាម​​នៅ​អាហ្វហ្កានីស្ថាន មាន​ករណី​​​ទាហាន​​អាមេរិកសម្លាប់​ខ្លួន​ ជា​មធ្យម​ម្នាក់​ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ​ នៅ​ឆ្នាំ​២០១២។ នៅ​អ៊ីស្រាអែល មាន​ទាហាន​ច្រើន​នាក់​ណាស់ ជួប​​​វិបត្តិ​ផ្លូវ​ចិត្ត និង​​យ៉ាង​ហោច​៤២​នាក់​បាន​ធ្វើ​អត្តឃាត គិត​ចាប់​តាំង​ពី​សង្គ្រាម​បាន​​ផ្ទុះ​ឡើង​នៅហ្កាហ្សា ដោយ​មានជំងឺ​បាក់ស្បាត។ តើ​អ្វី​ទៅ​ជាជំងឺ​បាក់ស្បាត?​

ជម្រើស​ម្ហូបអាហារមានសារៈ​​សំខាន់ណាស់​សម្រាប់​សុខភាព។ ពេលម៉ោង​ទទួល​ទានអាហារ​​ក៏​សំខាន់ដែរ។  តើអ្នកដឹង​ទេ ថា​ម៉ោង​ទទួល​ទានអាហារ​ អាច​ជះឥទ្ធិពល​អាក្រក់​ដល់​សុខភាព? អ្នក​វិទ្យាសាស្ត្រ​ផ្តល់​សេចក្តី​បំភ្លឺ​ថា​ហេតុ​អ្វី​​ត្រូវ​ឆាប់​ទទួល​ទាន​អាហារល្ងាច។

មិន​ត្រឹម​តែមានរសជាតិឆ្ងាញ់​ជាប់​មាត់​ទេ គ្រាប់​ស្វាយចន្ទី​ថែម​ទាំងជា​អាហារគួរ​ជាទី​ចាប់​អារម្មណ៍ទៀត បើគិត​តាម​បែប​អាហារូបត្ថម្ភ។ តើ​​គ្រាប់​ស្វាយចន្ទី​ផ្តល់​អត្ថប្រយោជន៍​យ៉ាង​ណា​ដល់​សុខភាព? តើ​គេ​អាចទទួល​ទាន​គ្រាប់​ស្វាយចន្ទី​ជា​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ​ និង​ក្នុងបរិមាណ​ប៉ុនណា​ដែរ?

ជម្រើស​ស្លៀក​ខោ​ទ្រនាប់​មិនមែន​ត្រឹម​តែ​សម្រាប់​បិទ​បាំង ឬ​​លម្អ​រាងកាយ​ទេ តែ​អាច​មាន​ឥទ្ធិពល​ដល់​សុខភាព​បន្ត​ពូជ​ទៀត។ ការ​សិក្សាជា​ច្រើន​ បាន​បង្ហាញ​ថា ខោទ្រនាប់​​​រឹត​តឹង​ខ្លាំង​ អាច​រំខាន​​ដល់ជីវិត​​បន្ត​ពូជ​របស់​បុរស ព្រោះភាព​ហប់​ក្តៅ​បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​បរិមាណ​និង​គុណភាពនៃមេជីវិត​បុរស​ (ស្ពែម៉ាតូហ្សូអ៊ីត) ធ្លាក់ចុះ​ ទើបពួកគាត់​​ពិបាក​មាន​កូន។

រៀន​និយាយ​ រៀន​ដើរ រៀន​បរិភោគ រៀន​ស្លៀកពាក់ខ្លួន​ឯង រៀន​លេង​ ... ទាំង​អស់​នេះ​ជា​ដំណាក់កាលដ៏​សំខាន់​នៃ​ការ​លូត​លាស់ធំធាត់​របស់​ក្មេង។ ការ​និយាយ​ប្រាស្រ័យ​ទាក់ទង​ជាមួយ​ទារក​តាំង​ពី​កើត​មក​ភ្លាម ​ចាំបាច់​ខ្លាំងណាស់​​ ក្នុង​ដំណើរ​ចម្រើន​វ័យវឌ្ឍនាការ​របស់​ក្មេង បើ​ទោះ​បី​ជា​ក្មេង​មិន​ទាន់​ចេះ​និយាយ​តប​វិញ​ក៏​ដោយ។ និយាយ​ច្រើន​ជាមួយ​ទារក​តាំងពី​កើត​មក​ភ្លាម បង្កើន​សំណាង​កូនទ្វេ​ដង​នាពេល​អនាគត។ នេះ​បើ​តាមការ​សិក្សារ​បស់​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​អាមេរិក។ ហេតុអ្វី? តើ​ការ​និយាយ​រក​ទារក​​​ផ្តល់​ប្រយោជន៍​យ៉ាងណា?

អាហារ​ បន្លែផ្លែឈើ ដែល​មាន​ជាតិ​គីមី​ កំពុង​ក្លាយ​ជា​កង្វល់​របស់​មនុស្ស​ទូទៅ​ណាស់ រហូត​ខ្លះ​សម្រេច​ចិត្ត​មិនបរិភោគ​តែ​ម្តង បើ​មិន​ដឹង​ប្រភព​នៃ​បន្លែ​ផ្លែឈើ​នោះ​ច្បាស់​លាស់។ ចុះបើ​អង្ករក៏​មានជាតិ​គីមី​ដែរ តើ​យើង​នឹង​ឈប់បរិភោគ​បាយឬ​យ៉ាងណា? បើ​តាមការ​សិក្សា​ទើប​ចេញ​ថ្មី ​​អង្ករក៏​មានផ្ទុក​​ជាតិ​គីមីដែរ នា​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ។ បើ​ដូច្នេះមែន តើ​វា​អាច​បង្ក​ហានិភ័យដល់​សុខភាព​យ៉ាងណា បើ​ខ្មែរ​យើងបរិភោគបាយ​ជា​រៀងរាល់ថ្ងៃ​នោះ?

ឈឺ​ខ្នង​ ឈឺ​ចង្កេះ​ ក្លាយ​ជា​អាការៈ​រោគ​ប្រចាំ​សតវត្សរ៍។  ការ​ឈឺ​ចង្កេះនេះ អាច​​​ព្យាបាល ដោយ​ធ្វើ​លំហាត់​ និង​ថ្នាំប្រឆាំង​នឹង​ការ​រលាក​អាច​ជួយ​បន្ធូរ​បន្ថយ​ការ​ឈឺ​ចុក​ចាប់​បាន ឬ​​ក្នុង​ករណី​ខ្លះ​ ​គ្រូពេទ្យ​ត្រូវការ​ប្រើ​វិធីព្យាបាល​ដោយ​វិធី​​វះកាត់។ ប៉ុន្តែជា​កិច្ចការ​ពារ​និង​ដើម្បី​កុំ​ឱ្យ​បញ្ហា​ឈឺ​ចង្កេះ​ឈឺ​ខ្នង​ក្លាយ​ជា​ជំងឺ​រ៉ាំរ៉ៃ​និងធ្ងន់ធ្ងរ មធ្យោបាយ​ដ៏​ប្រពៃ​គឺ​ការ​ធ្វើ​ចលនា។ តើ​ត្រូវ​ធ្វើ​ចលនា​ដូចម្តេច​ខ្លះ?

ម្ហូប​អាហារ​ទទួល​ទាន​ ក៏​មាន​ប្រជាប្រិយភាព​ឡើង​ចុះដែរ។ ត្រសក់​ជ្រក់ ត្រសក់ត្រាំ ល្ហុងត្រាំ ស្ពៃ​ជ្រក់ ជ្រក់​បន្លែ​គ្រប់មុខ គីមឈី... វិធី​ត្រាំ​ឬ​ជ្រក់​បន្លែ​ដើម្បី​ទុក​បរិភោគ​បាន​យូរថ្ងៃ​​ កំពុង​ពេញ​និយម​ឡើង​វិញ​ ដោយ​គេ​ជឿ​ថា​អាហារ​ប្រភេទ​នេះ​​អាច​ជួយ​បង្កើន​បាក់តេរី​ល្អ​នៅក្នុង​ពោះ។ តើ​អាហារ​​ជ្រក់ បន្លែ​ត្រាំ មាន​គុណសម្បត្តិ​និង​គុណវិបត្តិ​យ៉ាងណា​ចំពោះ​សុខភាព?

​ទិវា​ពិភពលោក​ប្រឆាំងនឹង​ថ្នាំ​ជក់ ​ឆ្នាំ​២០២៥ ​ផ្តោត​ប្រធានបទ​ទៅ​លើ​ឥទ្ធិពល​អាក្រក់​នៃ​ឧស្សាហកម្ម​ថ្នាំជក់​ទៅ​លើ​យុវវ័យ។ ដើម្បី​ទាក់ទាញ​ក្មេង​ឱ្យ​ជក់ ឧស្សាហកម្ម​បាន​ប្រើ​ក្លិន ប្រើ​រសជាតិ​បន្ថែម កែច្នៃប្តូរ​ទម្រង់ ​ផ្លាស់​របៀប​ជក់​ បង្កើត​ផលិតផល​បារី​អេឡិចត្រូនិកថ្មី​ៗ​ ប្លែកៗ។ បើ​តាម​​របាយការណ៍​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ ការ​ជក់​បារី​អេឡិចត្រូនិក​បាន​កើន​ឡើង​នៅ​ទូទាំងពិភពលោក ក្នុង​ចំណោម​ក្មេង​ជំទង់​និង​ក្មេង​ទើប​ពេញ​វ័យ​​។ តើ​បារីអេឡិចត្រូនិក​ជា​អ្វី ? អាច​បង្ក​គ្រោះ​ថ្នាក់​ដល់​សុខភាព និង​នាំ​ឱ្យ​ញៀន​ដូច​បារី​ធ្វើ​ពី​ថ្នាំជក់​ដែរទេ?

គីស ដុំសាច់ ក្នុងស្បូន ជាករណីដែលកើតមានជាញឹកញាប់លើស្ត្រី។ គីស ឬដុំសាច់នេះ មិនសុទ្ធតែកាច ក្លាយជាជំងឺមហារីកទេ។ ប៉ុន្តែ អាការៈតម្រូវឲ្យ គ្រូពេទ្យវះកាត់យកវាចេញ។ តើគីសប្រភេទណា ត្រូវយកចេញ ? គីសណាអាច​ទុកតាមដានបាន? ការវះកាត់យកចេញប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងដូចម្តេច?

អាជ្ញាធរ​សុខាភិបាលកម្ពុជា​ បាន​អះអាង​ថា កម្ពុជា​កំពុង​ប្រឈម​នឹង​កំណើន​ជំងឺ​មិនឆ្លង​ ដែល​ស្ទើរ​ក្លាយ​ជា​មូលហេតុ​ទីមួយ​នៃ​មរណភាព​របស់​ពលរដ្ឋ​។ បើ​​មិន​ឆ្លងផង ហេតុ​អ្វី​ជំងឺ​នេះ​​មាន​កំណើន​ខ្លាំង​? តើ​អ្វីជា​កត្តា​ជំរុញ​ឱ្យ​មាន​ជំងឺ​មិន​ឆ្លង ? តើ​គេ​អាច​ទប់​ស្កាត់​និង​បង្ការ​ជំងឺ​មិន​ឆ្លង​បាន​ដែរឬទេ?

អ្នក​ពុលឡានខ្លាចណាស់​ការ​ធ្វើ​ដំណើរ​​។ ការ​ដើរ​សម្រាក​កំសាន្តវិស្សមកាល​​អាច​ក្លាយ​ជា​ទណ្ឌកម្ម​ ព្រោះ​នៅ​ពេល​ជិះ​ឡាន អ្នក​ពុល អាច​មានអាការៈ​មិនស្រួល​ខ្លួន វិលមុខ ចង់​ក្អួត ចង្អោរ ឬ​បែកញើស​ស្អិត ។ល។ និង។ល។ ហេតុអ្វី​បាន​ជា​គ្រាន់​តែ​ជិះក្នុង​ឡានសោះ​ ក៏​ពុល​ដែរ? តើមានវិធីបង្ការ និង​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំងការ​​ពុលឡាន​ដែរ​ឬទេ?

ឆុង​បរិភោគ​បាន​ភ្លាម មិន​ថ្លៃ ហើយ​ឆ្ងាញ់ ប៉ុន្តែមីកញ្ចប់មានឈ្មោះ​មិន​សូវល្អ​ទេ។ តើ​មី​កញ្ចប់​នេះ​មាន​ផ្ទុក​សារធាតុ​អ្វី​ខ្លះ ? តើ​គេ​អាចបរិភោគ​មីកញ្ចប់​នេះ​ដោយ​គ្មានបារម្ភ គិត​ដល់ហានិភ័យ​សម្រាប់​សុខភាពដែរឬទេ?

​ស្រាបៀរ​ជា​គ្រឿង​ស្រវឹងដែល​​មនុស្ស​បរិភោគ​ច្រើន​ជាង​គេ​បំផុត​នៅលើ​ពិភពលោក។ សូម្បី​តែ​នៅក្នុង​ប្រទេស​អ្នក​ផលិត​ស្រា ដូច​យ៉ាង​បារាំង​ ក៏​ប៊ីយ៉ែរ​កំពុង​ឡើង​ប្រជាប្រិយភាព និង​កំពុង​ពេញ​និយម​​ខ្លាំង​ដែរ។ ​ប៉ុន្តែ​ប៊ីយ៉ែរ​ឬ​​​ស្រាបៀរ សុទ្ធ​តែ​អាច​បង្ក​គ្រោះ​ដល់​សុខភាព។ 

​ដើម្បី​ជួយ​​​ក្រពះ​ សម្រួល​ប្រព័ន្ធ​រំលាយ​អាហារ ពង្រឹង​សុខភាព​ធ្មេញ ត្រូវ​ទំពារអាហារ​ឱ្យ​ម៉ដ្ឋល្អ​ នៅ​ពេល​បរិភោគ។ ប៉ុន្តែ​ពេល​នេះ​គេ​បាន​ដឹង​ទៀត​ថា ការ​ទំពារ​អាហារ​អាចប៉ះពាល់​​ដល់​គុណភាព​ដំណេក។ ទំពារ​អាហារបាន​​ម៉ដ្ឋល្អ​​នឹង​ជួយ​ឱ្យ​សំរាន្ត​លក់​ស្រួល។ តើ​សកម្មភាព​ទាំងពីរ​នេះ​មាន​ទំនាក់ទំនង​នឹងគ្នា​យ៉ាង​ដូចម្តេច?

ការ​សិក្សា​អាមេរិក​ទើប​ចេញផ្សាយ​កាលពីដើម​ខែ​កុម្ភៈ​២០២៥ បាន​បង្ហាញ​ថា មាន​កំហាប់​លម្អង​ប្លាស្ទិក​ឆ្លង​ចូល​ក្នុង​ខួរក្បាលមនុស្ស​​ ក្នុង​បរិមាណ​ដ៏​ច្រើន​គួរ​ឱ្យ​ព្រួយ​បារម្ភ។ វត្តមាន​នៃ​មីក្រូប្លាស្ទិក​នេះ អាច​ជា​ដើម​ហេតុ​នាំ​មនុស្ស​កាន់​តែ​ច្រើន​ឡើងៗ​មាន​ជំងឺ​ភ្លេច។ តើ​ប្លាស្ទិកឆ្លង​ចូល​ក្នុង​ខួរ​ក្បាល​បាន​យ៉ាង​ដូច​ម្តេច និង​ មាន​វិធី​​​អាច​ទប់​ស្កាត់​មិន​ឱ្យ​ជាតិ​ប្លាស្ទិក​បង្ក​បញ្ហា​ដល់​សុខភាព​មនុស្ស​បាន​ដែរ​ឬទេ? 

ថ្វីបើ​ស្ត្រី​មាន​អាយុ​វែង និង​ចំនួន​ច្រើន​​ជាង​បុរស តែ​ស្ត្រី​មាន​សុខភាព​អន់​ជាង​បុរស។ ទោះ​បី​ជា​វិទ្យាសាស្ត្រ​ជឿន​លឿនខ្លាំង​យ៉ាងណា​ក៏​ដោយ ក៏​​ស្ត្រី​និង​បុរសនៅតែ​​មាន​​វិសមភាព​ផ្នែក​សុខភាពដដែល។ ទម្លាប់​រស់​នៅ​ប្រចាំ​ថ្ងៃ ការងារ ជីវិត​ផ្លូវ​ភេទ ឬ​សុខភាព​ផ្លូវ​ចិត្ត​ ផ្លូវកាយ​និង​ខួរក្បាល ​របស់​មនុស្ស​ស្រី​និង​មនុស្ស​ប្រុស នៅ​តែ​បន្ត​មានគម្លាតខ្លាំង។ ក្នុង​ឱកាស​ទិវានារី​អន្តរជាតិ៨មីនា​ កម្មវិធី​សុខភាព​ សូមចាប់​អារម្មណ៍​អំពី ​​​សុខភាព​ស្ត្រី​ តើ​ខុស​ពី​បុរស​យ៉ាងណា។

ដំណេកស្កប់ស្កល់ នឹង​ជួយឱ្យ​មាន​​សុខភាពល្អ​។ ផ្ទុយទៅ​វិញ បើដំណេក​មិន​ល្អ មិន​គ្រប់​គ្រាន់ សុខភាព​អាច​នឹង​ធ្លាក់​ចុះ​ទៅ​តាម​នោះដែរ។ ប៉ុន្តែ​សួរ​ថា​តើ​ត្រូវប្រកាន់​យក​ឥរិយាបថ បែប​ណា​នៅ​ពេល​ដេក ទើប​លក់​ស្រួល និង​មិន​ប៉ះពាល់​ដល់​សុខភាព? គេង​ផ្កាប់ ឬ​គេង​ផ្ងារ ? គេង​ផ្អៀង ខាង​ស្តាំ ឬ​ខាង​ឆ្វេង? តើ​ត្រូវ​ធ្វើ​ដូចម្តេច​ទើប​មាន​ដំណេកល្អ និង​ស្កប់​ស្កល់ កុំ​ឱ្យ​ភ្ញាក់​កណ្តាល​យប់? បើ​​ឧស្សាហ៍​ភ្ញាក់​កណ្តាលយប់ តើ​អាច​មាន​បញ្ហា​សុខភាព​អ្វី​ខ្លះ?

បត់​ជើង​តូច (នោម) ជា​សេចក្តី​ត្រូវ​ការ​ចាំ​បាច់​របស់​មនុស្ស​គ្រប់​រូប។ ប៉ុន្តែ​បើមួយ​ថ្ងៃ​ៗ​ ត្រូវ​​បត់​ជើង​តូចរាប់​សិប​ដង​ ក៏​មិន​ល្អ​ដែរ។ ឈឺ​នោម​ញយ​ខុស​ប្រក្រតី រហូត​ស្ទើរ​ចាត់​ទុក​ជា​ជំងឺ អាច​ជា​បញ្ហា​ធ្ងន់ នៅ​ត្រង់​ផ្លោកនោម ឬ​ មាន​ជំងឺ​រ៉ាំរ៉ៃ​ផ្សេង។ តើ​ដូច​ម្តេច​ដែល​ហៅ​ថានោម​ញយ ជា​ជំងឺ? ត្រូវ​ធ្វើ​ដូច​ម្តេច​ដើម្បី​ទប់​ស្កាត់​បញ្ហា​នេះ?