ความแตกต่างระหว่างคดีแพ่งกับคดีอาญา คดีแพ่ง เป็นคดีที่มีการโต้แย้งสิทธิหรือมีความจำเป็นต้องใช้สิทธิทางศาล คดีที่มีการโต้แย้งสิทธิ เช่น การฟ้องให้ผู้กู้ชำระเงินตามสัญญากู้หรือการฟ้องให้ผู้ทำละเมิดชดใช้ค่าเสียหายเป็นต้น ซึ่งจะเห็นได้ว่าวัตถุประสงค์ของการฟ้องมุ่งให้จำเลยชำระเงิน หรือส่งมอบทรัพย์สิน มิใช่มุ่งที่จะให้จำเลยต้องถูกลงโทษ เช่น จำคุก ดังเช่นคดีอาญา คดีแพ่ง อีกกรณีหนึ่งคือ คดีที่มีความจำเป็นต้องใช้สิทธิทางศาล เป็นเรื่องที่ กฎหมายกำหนดให้บุคคลใช้สิทธิทางศาล เพื่อรับรอง คุ้มครองสิทธิของตน เช่น การร้องขอให้ศาลมีคำสั่ง แสดงกรรมสิทธิ์ในที่ดินโดยการครอบครองปรปักษ์ หากไม่มีผู้ร้องคัดค้านคำร้องนั้นเข้ามาถือว่า เป็นคดีไม่มีข้อพิพาท คดีอาญา เป็น คดีที่เกิดขึ้นจากการกระทำฝ่าฝืนข้อห้าม ของกฎหมายที่บัญญัติว่า การกระทำดังกล่าวนั้น เป็นความผิดและมีบทลงโทษทางอาญา เกี่ยวกับความผิดและ โทษซึ่งกำหนดไว้ใน ประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายอื่นๆ เช่นพระราชบัญญัติต่างๆ ซึ่งอาจเป็นความผิดตามประมวลกฎหมายอาญาหรือกฎหมายอื่นๆ ซึ่งมีโทษในทางอาญา หรือที่พูดกันว่า ฟ้องให้ติดคุก หรือรับโทษอื่นๆ ในทางอาญา